Inleiding begroting 2023

Begroting 2023
Voor u liggen de Programmabegroting 2023, de Financiële begroting 2023 en de meerjarenramingen 2024-2026 (hierna genoemd de Begroting 2023) van de gemeente Sint-Michielsgestel.
In deze begroting geven we een overzicht van de taken en ambities waarvoor we als gemeente aan de lat staan. Dit zijn zowel vaste terugkerende opgaven, werk dat voortvloeit uit het Bestuursakkoord 2022-2026, als de uitwerking of uitvoering van nieuwe opgaven die bij onze gemeente terecht komen.
Bestuursakkoord 2022-2026
Het Bestuursakkoord 2022-2026 is opgebouwd uit drie thema’s: Goed voor nu, Goed voor later en Goed voor elkaar. In het akkoord staan afspraken op hoofdlijnen, die de komende jaren verder vorm krijgen. Het is nadrukkelijk geen akkoord dat in beton gegoten is, maar een akkoord waar in de uitwerking en uitvoering nog volop geparticipeerd kan worden. Of zoals de coalitiepartijen het zelf verwoorden: "We nodigen u uit om er samen met ons de schouders onder te zetten. Denk mee, praat mee, doe mee!" Daarbij zijn twee randvoorwaarden genoemd: een sluitende begroting én voldoende capaciteit om het werk uit te voeren. Hierover later meer.
In het kader van Goed voor nu, pakken we in 2023 reeds een aantal zaken op. Die zijn, voor zover we daar al de benodigde financiële middelen aan kunnen koppelen, uitgewerkt in het onderdeel over het bestuursakkoord bij de beleidsproducten. Dit is bijvoorbeeld het geval bij De Meerse Plas, maar ook bij de bibliotheek. Verder hebben we in deze Begroting 2023 de concrete ambitie en gevolgen van het Bestuursakkoord toegelicht als voorgenomen beleid bij de betreffende beleidsproducten.
Voor een aantal belangrijke keuzes uit het Bestuursakkoord worden de kosten pas op een later moment inzichtelijk. Neem bijvoorbeeld het oplossen van de verkeersknelpunten, die eerst geïnventariseerd moeten worden om vervolgens te kunnen prioriteren. Dit geldt ook voor het gewenste niveau van onze voorzieningen in relatie tot de betaalbaarheid ervan. Hierover willen we eerst met de gemeenteraad van gedachten wisselen. Op het gebied van duurzaamheid ligt er een forse uitdaging, maar het speelveld wijzigt voortdurend door zaken als de stikstofcrisis, de oorlog in Oekraïne en vooral de energiecrisis gekoppeld aan de problemen met het elektriciteitsnet in Brabant en Limburg. Hierdoor is nog geen reële inschatting te maken over de kosten die gemoeid zijn met uitvoering van een aantal belangrijke afspraken uit het bestuursakkoord. Ook voor onderwijshuisvesting is bekend dat we komende jaren een paar grote investeringen voor de kiezen krijgen. Wel willen we, voor zover we kunnen binnen de financiële ruimte die we hebben, zorgen dat we deze investeringen in de nabije toekomst wel kunnen doen. Dat doen we door ervoor te sparen. Concreet betekent dit dat we de financiële ruimte uit de jaren 2023-2025 willen reserveren, bijvoorbeeld door versneld te sparen voor onderwijshuisvesting. Daarnaast reserveren we middelen voor het realiseren van nieuwe ambities en investeringen. Ook voor armoedebeleid maken we extra geld vrij. Goed voor nu, goed voor later en goed voor elkaar.
Hoewel we dus nog niet het hele Bestuursakkoord 2022-2026 hebben kunnen vertalen in deze begroting, nemen we de verdere uitwerking ervan waar mogelijk mee in de Tweede bestuursrapportage of als 1e wijziging op de Begroting 2023. Verdere ambities en wensen werken we uit in de in de Kadernota 2024. Zo zorgen we niet alleen voor de benodigde flexibiliteit in de begroting, maar koppelen we onze ambities aan realisme en haalbaarheid.
Oplopende inflatie
De torenhoge inflatie van inmiddels 12% in augustus 2022 zal ongetwijfeld negatieve invloed hebben op het uiteindelijke jaarresultaat van 2022 en wellicht ook op dat van 2023. De explosief gestegen kosten van bouwmaterialen gaan bijvoorbeeld gevolgen hebben voor beheer en onderhoud van ons vastgoed en de openbare ruimte. En zo zullen we op meer vlakken te maken krijgen met de effecten van de huidige inflatie.
Op dit moment zijn deze effecten nog niet meegenomen in de begrotingscijfers, omdat nog niet duidelijk is met welke maatregelen het Rijk gaat komen ter compensatie. We vinden het daarom wel verstandig voldoende middelen achter de hand te houden om tegenvallers op te kunnen vangen
Uitkering Gemeentefonds
Zoals ook al bij de Eerste bestuursrapportage 2022 is toegelicht, zien we voor de jaren tot en met 2025 een positieve ontwikkeling van onze algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Die zorgt ervoor dat we voor de jaren 2023-2025 een plus hebben in onze begroting. Het jaar 2026 geeft echter een ander beeld. In dat jaar krijgen we niet alleen minder inkomsten vanuit het Rijk door de aangekondigde opschalingskorting, maar is ook sprake van een negatieve ontwikkeling van het accres en het effect van de herverdeling van het gemeentefonds.
De gemeente Sint-Michielsgestel is niet de enige gemeente die hierdoor vanaf 2026 in de rode cijfers duikt. Met name het accres zorgt voor begrotingsproblemen bij tal van gemeenten in Nederland. De VNG gaat nog met het Rijk in gesprek over de hoogte van de bijdrage die gemeenten vanuit het Rijk mogen verwachten. Bij het opstellen van deze begroting was de uitkomst van die gesprekken nog niet bekend. Hoewel we streven naar een duurzaam en meerjarig sluitende begroting, zien we daarom dan ook nu geen aanleiding om het tekort voor 2026 op te lossen met gerichte en technische maatregelen.
Signaal aan de Rijksoverheid
Door de jaarschijf voor 2026 niet sluitend te maken wordt duidelijk wat het effect is van de herverdeling, de opschalingskorting en de negatieve ontwikkeling van het accres. Beide ontwikkelingen samen kosten onze gemeente structureel € 3,7 miljoen aan inkomsten vanaf 2026, ofwel maar liefst 123 euro per inwoner per jaar. We willen hiermee een signaal afgeven aan de Rijksoverheid om onze (en andere gemeenten in een vergelijkbare positie) voldoende en structureel financieel perspectief te bieden. Zodat we de taken waarvoor we aan de lat staan ook daadwerkelijk kunnen uitvoeren.
Ontwikkeling begrotingssaldo voor en na 1e wijziging begroting 2023
Samenvattend zien we de volgende ontwikkeling van het begrotingssaldo voor en na de 1e wijziging op de begroting 2023:

Tot en met 2025 zien we een fors positief begrotingssaldo met vervolgens een negatief saldo in 2026 van ruim € 9 ton. Omdat het begrotingsjaar 2023 sluitend is, zal het tekort voor 2026 overigens geen gevolgen hebben voor het oordeel van de Provincie op onze Begroting 2023.
De begrotingssaldi vanuit de begrotingsjaren 2023-2025 zetten we in tot een resterend saldo van maximaal € 500.000, ter dekking van het bestuursakkoord. Hiermee realiseren we flexibiliteit en ruimte in onze begroting voor de uitdagingen die de komende jaren op ons pad komen.

Burgemeester en wethouders van Sint-Michielsgestel